Hyzop lekarski to bardzo piękna i zarazem bardzo stara roślina, o której często wspomina się m.in. w Biblii, najstarszych zielnikach, dziennikach i podaniach historycznych. Pochodzi z rejonu basenu Morza Śródziemnego. Jej właściwości od zawsze cenili sobie zwłaszcza starożytni Grecy, jednak największej wartości nabrała wzrastając w przyklasztornych ogródkach cystersów i benedyktynów. Jej nazwa pochodzi zresztą od słów azzof lub ezob, co w różnych językach oznacza „święte ziele”.
Tak wygląda i pachnie hyzop lekarski
Hyzop lekarski (Hyssopus officinalis) to najczęściej występujący przedstawiciel roślin z rodzaju hyzop. Choć znamy go od dawna, a jego nazwa wydaje się nam dość pospolita, stosunkowo rzadko rośnie w ogródkach. Jak więc go rozpoznamy? Hyzop to wyjątkowo piękne ziele. Dorasta do wysokości kilkudziesięciu centymetrów, przybierając kształt niewysokiej krzewinki. Pędy ma sztywne, a listki niewielkie, cienkie i podłużne, jak u tymianku.
Kwiaty natomiast charakteryzują się pięknym, intensywnym ubarwieniem z przewagą granatu, niebieskiego i fioletu. Mają dzwoneczkowaty kształt i są bardzo wonne. Olejki eteryczne zawarte w hyzopie silnie koncentrują się także w jego liściach – wystarczy potrzeć je między palcami, a poczujemy ciężki zapach tymianku przeplatającego się z nutami kamfory i anyżu. Zapach korzenny i mocny.
Hyzop lekarski w ogródku i na parapecie
Uprawa hyzopu lekarskiego nie powinna stanowić problemu nawet dla początkujących ogrodników. Roślina ta preferuje bowiem gleby ubogie i suche, pod warunkiem jednak, że w miejscu wzrostu ma dużo słońca i ciepła. Hyzop to Roślina wieloletnia, kwitnącą dopiero w drugim roku po zasadzeniu. Można ją otrzymać z rozsady lub wysiać. Utrzyma się zarówno w ogrodzie, jak i w doniczce, choć w tym drugim przypadku należy jej zapewnić drenaż, dzięki czemu unikniemy przelania.
Wszędzie, gdziekolwiek go zasadzimy, hyzop lekarski oferuje swoje Właściwości terapeutyczne oraz ozdobne. Piękne, barwne kwiaty możemy podziwiać co roku od czerwca do października. Warto jednak zwrócić uwagę także na pożyteczność hyzopu jako rośliny ogrodowej. Hyzop lekarski odstrasza gąsienice, a z drugiej strony przyciąga pszczoły i zwiększa szansę na zapylenie innych roślin.
Właściwości lecznicze ziela hyzopu lekarskiego
W średniowieczu ziele hyzopu traktowano jako Uniwersalny środek oczyszczający. Stosowany wewnętrznie miał być pomocny w eliminowaniu złej energii. Zewnętrznie zaś wykorzystywano go do sporządzania leczniczych mieszanek do nacierania skóry trędowatych. Także w czasach starożytnych u Greków i Rzymian miał znaczenie rytualne, był elementem sacrum. Hyzopem święcono tereny pod budowę świątyń i zabierano go ze sobą w podróż.
Dziś zastosowanie hyzopu jest czysto praktyczne. W zielarstwie ceni się go zwłaszcza za właściwości antybakteryjne, przeciwzapalne i rozkurczowe. Hyzop pozwala wyregulować pracę układu pokarmowego, normalizuje funkcjonowanie jelit, eliminuje wzdęcia i zaparcia. Pomaga również w leczeniu infekcji i stanów zapalnych górnych dróg oddechowych, łagodzi kaszel oraz udrażnia. Hyzop reguluje również wydzielanie potu. Przy nadmiernej potliwości zaleca się picie naparu z suszu hyzopowego. Zawarte w nim składniki wpływają na pracę ośrodkowego układu nerwowego i ograniczają wzmożoną pracę gruczołów potowych.
Hyzop lekarski wszystkie swoje właściwości zawdzięcza bogactwu składników aktywnych, przede wszystkim flawonoidów, terpenów, olejków eterycznych, fitosteroli oraz garbników. Wśród nich warto wymienić wzmacniającą naczynia krwionośne diosminę, kwas ursolowy, a także aromaty takie jak pinen czy kamfen.
Hyzop lekarski odurzający zmysły
Dla większości z nas właściwości aromatyczne hyzopu mogą być dużym zaskoczeniem. Tym bardziej, że jest to roślina o wyjątkowo Silnym działaniu aromaterapeutycznym. Pod tym względem zdecydowanie przewyższa nawet popularną lawendę czy przypominający go zapachem tymianek. Dlatego zielarze zalecają stosowanie hyzopu z umiarem. W wielu krajach europejskich, m.in. we Francji czy Włoszech, listki hyzopu lekarskiego dodaje się do potraw wraz z innymi ziołami. Jego intensywność może jednak stłumić naturalne walory smakowe dania – sałatki czy mięsa.
Nie oznacza to wszak wcale, że hyzopu w kulinariach należy unikać. Wręcz przeciwnie – jedzenie jego liści to dobry sposób na skorzystanie z Właściwości wspomagających i przeciwzapalnych, jakie oferuje nam ta roślina. Innym jest sięgnięcie po eteryczny olejek hyzopowy, wytwarzany poprzez destylację kwiatów. Tutaj obostrzenia dotyczące stosowania są jeszcze surowsze. Należy to robić wyłącznie po zasięgnięciu rady u doświadczonego zielarza. Olejku hyzopowego nie mogą stosować kobiety w ciąży, dzieci czy osoby chore na epilepsję.
Olejek hyzopowy ma skuteczne działanie przeciwzapalne i wspomagające w terapii przeziębienia oraz infekcji górnych dróg oddechowych. Może pomóc chorującym na astmę. Jego aromat ułatwia zasypianie, rozluźnia i relaksuje, przeciwdziała napięciu oraz nerwobólom. Z drugiej strony jest on na tyle pobudzający i intensywny, że może przywracać siłę w czasie przemęczenia.
Inne sposoby wykorzystania hyzopu
Na problemy trawienne, przy przeziębieniu oraz nadmiernej potliwości możemy stosować Napar z ziela hyzopu. Aby go przyrządzić wystarczy zalać dwiema szklankami wody łyżkę ziela i zagotować. Taka porcja naparu powinna starczyć nam na cały dzień i być popijana partiami. W razie infekcji jamy ustnej lub zapalenia dziąseł, napar można stosować również jako płukankę. Wyciąg z hyzopu jest ponadto składnikiem syropów na kaszel i preparatów ziołowych na przeziębienie.
Hyzop lekarski ma wiele pożytecznych walorów. Niestety zarówno w farmakoterapii, jak i w kulinariach czy aromaterapii nie cieszy się taką popularnością, jak inne surowce zielarskie o podobnych, choć słabszych właściwościach. W sklepach zielarskich bez problemu jednak kupimy hyzop suszony, który możemy zużyć do przygotowania leczniczego naparu, przyprawiania potraw i przetworów.