Należący do rodziny ślazowatych prawoślaz lekarski jest kuzynem malwy. Choć nie osiąga tak znaczących rozmiarów, prezentuje się całkiem okazale. Właściwości ozdobne ustępują jednak w jego przypadku walorom leczniczym. Prawoślaz jest pierwszorzędnym remedium na podrażnienia gardła i błon śluzowych oraz nieżyt żołądka. Jak go wykorzystać?
Prawoślaz lekarski – właściwości
Prawoślaz lekarski (Althaea officinalis Linne) spotkamy także pod nazwami ślaz lekarski lub ślaz prawdziwy. Występuje powszechnie na terenie Europy, głównie na środkowym wschodzie i południu. Jest jednak na tyle cennym gatunkiem leczniczym, że dodatkowo w wielu krajach uprawia się go na skalę przemysłową. Z powodzeniem możemy wysiać go również w swoim ogródku i zdecydowanie warto to zrobić, ponieważ znalezienie prawoślazu w stanie dzikim nie jest wcale proste. Coraz trudniej też o stanowiska w niewielkim stopniu zanieczyszczone lub całkiem wolne od zanieczyszczeń. Weźmy też pod uwagę, że prawoślaz jest byliną, a więc odrodzi się, gdy po ścięciu surowca zachowamy i z powrotem zasadzimy kłącze.
Prawoślazowi lekarskiemu nie brak uroku. Jest wysoki i prosto wzniesiony, liście ma dorodne, a kwiaty delikatne i piękne. Wyrastają w kątach liści, mają po pięć białych płatków i wyraźnie kontrastujące barwą, bordowe lub brązowe pylniki. Prawoślaz lekarski wyglądem przypomina malwę i nic w tym dziwnego – w końcu obie rośliny należą do rodziny ślazowatych. Malwa również zresztą pełni ważną funkcję w ziołolecznictwie i jest chętnie wykorzystywana do produkcji kosmetyków.
Prawoślaz lekarski – pierwszy na ból gardła
Syrop z prawoślazu to podstawowy medykament ziołowej apteczki. Warto go w niej umieścić już przed okresem nasilonych zachorowań i spadku odporności. Syrop prawoślazowy możemy nabyć w każdej aptece, ale najlepiej zrobić go samodzielnie. Wszystko, czego potrzebujemy to korzeń prawoślazu lub jego liście (z ogródka lub sklepu zielarskiego), cukier lub miód oraz woda. Korzeń najpierw zalewa się wodą i odstawia na kilka godzin, a następnie powstały tak roztwór koloidalny podgrzewa się, cedzi i łączy z miodem lub cukrem. Taki syrop możemy stosować, gdy czujemy, że w gardle rozwija się stan zapalny, drapie i boli, pojawiła się chrypka lub zaczynamy kaszleć. Śluzy zawarte w prawoślazie mają działanie osłonowe i łagodzące. Pomogą nam w najbardziej uciążliwych i męczących objawach, zadziałają wykrztuśnie. W swoim składzie zawierają kwas galakturonowy, galaktozę, ramnozę, glukozę, sacharazę, pektyny, arabinozę, asparaginę i betainę. Te pozyskane z liści stanowią też źródło flawonoidy czy kumaryny.
Syrop, najlepiej sporządzony na miodzie, możemy podawać dzieciom od 3. roku życia. Co ciekawe, to właśnie jemu zawdzięczamy powstanie lubianych przez wielu marshmallows – kiedyś wyrabiano je domowymi sposobami, łącząc ubite białko właśnie z prawoślazem i cukrem. Była to metoda na podanie nieprzekonanym dzieciom prawoślazu, gdy dokuczała im choroba lub infekcja gardła. Nie łudźmy się jednak – współcześnie produkowane pianki nie mają już nic wspólnego z prawoślazowym smakołykiem. Dziś to jedynie cukier, barwniki i aromaty. Dlatego zdecydowanie lepiej pozostać przy syropie.
Prawoślaz lekarski na inne dolegliwości
Śluzy zawarte w korzeniu prawoślazu lekarskiego korzystnie oddziałują również na układ trawienny. Napar prawoślazowy pomoże nam zwłaszcza na zgagę i w stanach zapalnych żołądka, chroniąc błonę śluzową i łagodząc nadkwasotę. Preparatu nie można jednak przyjmować zbyt długo – działanie osłonowe może bowiem blokować wchłanianie niektórych składników odżywczych.
Ponadto prawoślaz sprawdzi się w pielęgnacji i leczeniu zewnętrznym. Pomoże w stanach zapalnych i infekcjach pochwy oraz odbytu, zmiękczy suchą skórę, da ulgę podrażnionym błonom śluzowym. Roztwór można stosować na twarz i włosy.