Pokrzyk wilcza jagoda jest zielem szczególnym, dziś wykorzystywanym z wielką ostrożnością. Należy do najbardziej trujących gatunków roślin, jednak medycyna potrafi wykorzystać jego właściwości w leczeniu wielu schorzeń. Jak rozpoznać pokrzyk i czym grozi zatrucie?
Pokrzyk wilcza jagoda – występowanie i toksyczność
Pokrzyk (wilcza jagoda) to silnie trujące, toksyczne ziele. Zarówno jego nazwa zwyczajowa, jak i systemowa nawiązują do tych właściwości. Wilcza jagoda – ponieważ dawniej truto nim wilki. Z kolei Atropa belladonnaprzypomina nam o Atropos – greckiej bogini przeznaczenia, która według mitologii przecinała nić życia. Wilcza jagoda jest spokrewniona z inną tajemniczą rośliną – mandragorą. I podobnie jak ona, od wieków była przedmiotem wielu legend, wierzeń i praktyk magicznych. Pokrzyk w niewielkich ilościach zażywały głównie kobiety, by uatrakcyjnić swoje spojrzenie (zawarta w niej atropina rozszerza źrenice). Przede wszystkim jednak korzystano z działania odurzającego i narkotycznego rośliny (podobne działanie odurzające ma również mak). Panowało przekonanie, że gwarantuje ona barwne i wyraźne sny.
Pokrzyk był też jednym z atrybutów czarownic – podobno po jego zażyciu miały unosić się na miotłach. Przekonania te mogą mieć swoje podstawy w halucynogennych właściwościach wilczej jagody. Spożycie jej owoców lub liści może wywołać Silne pobudzenie i halucynacje, zaburzenia odbioru otoczenia, zaburzenia mowy, paraliż utratę przytomności.
Pokrzyk wilcza jagoda jest rośliną występującą w Polsce i częściowo chronioną. Rośnie w miejscach wilgotnych i zacienionych, na przykład na skrajach lasów. Spotkamy ją przede wszystkim w południowej części kraju. Jagody pokrzyku do złudzenia przypominają borówki, choć są od nich większe. Rosną na wzniesionych, rozgałęzionych potrójnie łodygach, o wysokości 50-150 cm. Zjedzenie około 15-20 jagód może zabić dorosłego. Już kilka owoców to ilość śmiertelnie niebezpieczna dla dzieci.
Właściwości lecznicze wilczej jagody
Jednorazowo możemy przyjąć jedynie 30-100 mg pokrzyku wilczej jagody. Jest to dawka lecznicza, dopasowywana do potrzeb pacjenta przez lekarza. Toksyczność rośliny warunkuje zawartość substancji takich jak atropina, L-skopolamina i L-hioscyjanina. Są to silnie toksyczne alkaloidy, które przedawkowane powodują paraliż, zahamowanie odruchów, Stan narkotyczny, podrażnienie oraz blokadę pracy niektórych gruczołów. Paraliż centrum odruchowego może prowadzić do śmierci, dlatego to bardzo ważne, aby nie eksperymentować z wilczą jagodą na własną rękę. Dawka śmiertelna dla człowieka to raptem 12-15 g suchej masy liści pokrzyku. Najsilniej trujące są owoce tej rośliny.
Medycyna korzysta jednak z wielu właściwości pokrzyku. Typowym objawem przyjęcia ekstraktu jest rozszerzenie źrenic, co wykorzystuje się w okulistyce. Pokrzyk przyśpiesza także akcję serca. Okazuje się pomocny tam, gdzie potrzeba leku o działaniu rozkurczowym, oddziałuje bowiem w ten sposób na mięśnie gładkie. Pokrzyk blokuje przewodnictwo nerwowe układu wegetatywnego, dzięki czemu zmniejsza napięcie mięśni gładkich układu pokarmowego, a także moczowego. Podaje się go w leczeniu choroby Parkinsona, zapalenia mózgu, astmy. Jest skutecznym Remedium na kolkę jelitową, nieżyt żołądka, kamicę nerkową i żółciową, hemoroidy. Działa przeciwbólowo, ma właściwości przeciwwymiotne i przeciwpotne, łagodzi uporczywy kaszel.
Surowiec leczniczy stanowią liście oraz korzeń pokrzyku, które zbiera się wyłącznie z roślin Uprawianych na plantacjach. Pokrzyk zawiera też inne związki, mające korzystny wpływ na zdrowie, np. flawonoidy, garbniki, kumaryny, kwasy organiczne. Mają one jednak niewielkie znaczenie prozdrowotne w stosunku do silniejszego działania alkaloidów.