Odkąd właściwości czarnuszki są powszechnie znane, wielu z nas trzyma w lodówce ciemną buteleczkę oleju tłoczonego z jej nasion. To jedna z tych substancji, które potrafią zdziałać cuda przy alergii, chorobach dróg oddechowych czy stanach zapalnych skóry. Czym wyróżnia się i jak działa olej z czarnuszki siewnej? Jak go przyjmować?
Czarnuszka – roślina olejowa i miododajna
Olej z czarnuszki wytwarza się z nasion czarnuszki siewnej (Nigella sativa), jednorocznej rośliny zielnej z rodziny jaskrowatych. Zarówno nasiona, jak i olej są znane jako surowiec kulinarny, kosmetyczny i leczniczy od czasów starożytnych. Ojczyzną czarnuszki siewnej jest Azja Zachodnia, ale po tym jak roślina przywędrowała na Bliski Wschód i w rejon basenu Morza Śródziemnego, zaczęła się rozpowszechniać.
Czarnuszkę można uprawiać również w Polsce, w naturalnym środowisku spotkamy ją nawet w formie dziczejącej czarnuszki polnej. Czarnuszki kwitną latem, na biało lub niebiesko, zyskując wówczas walory dekoracyjne. Zaliczane są też do roślin miododajnych.
Czarnuszka siewna swoją nazwę zawdzięcza całkowicie czarnym, ostrym nasionkom. Mają one właściwości terapeutyczne i przyprawowe. Cechują się wyjątkowo silnym, intensywnie korzennym smakiem i aromatem – na tyle mocnym, że pod żadnym pozorem nie można rozpędzić się w przyprawianiu nimi potraw, ponieważ z łatwością zdominują smak innych składników. Dodatek czarnuszki ma przede wszystkim walor prozdrowotny.
Podobnie jest z olejem, produkowanym z owych nasion. Olej z czarnuszki słynie ze specyficznego, gorzko-korzennego smaku. Raczej nie pomoczymy w nim pieczywa, jak w oliwie z oliwek, ani nie zrobimy na jego bazie ziołowego sosu. Odrobinę oleju z czarnuszki możemy dodać do sałatki, zupy, kaszy lub makaronu, a także na kanapkę. Z pewnością nada im charakteru i wyrazistości, pod warunkiem, że nie przesadzimy z jego ilością.
Olej z czarnuszki – skład i właściwości
Olej z czarnuszki jest cenny ze względu na skład kwasów tłuszczowych. Zdecydowanie dominują w nim kwasy nienasycone, w tym linolowy, oleinowy, alfa-linolowy oraz rzadko spotykany wśród roślin kwas eikozadienowy.
Równie rzadkie są zawarte w nasionach czarnuszki i w produkowanym z nich oleju alkaloidy, w tym nigellina, nigellimina, nigellidyna i nigellicyna. Olej w nawet 2,5% składa się też z olejku eterycznego, który budują takie związki chemiczne jak trans-anetol, limonen, karwakrol, tymol, p-cymen, a także typowe dla czarnuszki tymochinon, tymohydrochinon, ditymochinon oraz nigellon.
Najwięcej dobrego w kontekście właściwości prozdrowotnych oleju z czarnuszki mówi się właśnie o tymochinonie, który nadaje jej szczególne walory przeciwzapalne i przeciwalergiczne. Olej z czarnuszki to poza tym źródło fitosteroli, fosfolipidów, flawonoidów, saponin, węglowodanów i białek, melaniny, karotenu, witamin z grupy B, witaminy A i E oraz wapnia, żelaza, cynku, magnezu, manganu, miedzi, fosforu, sodu, selenu i potasu.
Olej z czarnuszki stanowi 50% zawartości nasion, ma jasną lub ciemnobrązową barwę i jest jednym z najzdrowszych oraz najskuteczniejszych surowców roślinnych. Działa nie tylko przeciwzapalnie, ale też przeciwalergicznie, ma bardzo wysoki potencjał antyoksydacyjny, właściwości przeciwdrobnoustrojowe i detoksykacyjne.
Olej z czarnuszki oczyszcza organizm z toksyn, pomaga w regeneracji trzustki, łagodzi dolegliwości żołądkowe i wrzody żołądka, regeneruje błony śluzowe układu pokarmowego, przeciwdziała osteoporozie, cukrzycy, miażdżycy, reguluje poziom cholesterolu we krwi i podnosi poziom hemoglobiny. Od kilku lat jest jednym z najczęściej polecanych produktów naturalnych stymulujących odporność organizmu zarówno u dorosłych, jak i u dzieci.
Olej z czarnuszki dla alergików i wrażliwców
Systematyczne przyjmowanie oleju z czarnuszki, poprzedzające sezon alergii, może skutecznie zmniejszyć dolegliwości alergików, na przykład katar sienny. Olej ma pod tym względem działanie podobne do leków przeciwhistaminowych, a przy tym nie powoduje efektów ubocznych, takich jak ospałość i pogorszone samopoczucie.
Olej z czarnuszki pomoże też w walce z nawracającymi chorobami dróg oddechowych. Jest skuteczny zwłaszcza w leczeniu astmy oskrzelowej oraz alergii dróg oddechowych u dzieci. Można go ponadto podawać na skórę – pomoże wyleczyć trądzik i egzemę, złagodzi wysypkę i stan zapalny skóry, wspomoże eliminację łupieżu.
Jak stosować i dawkować olej z czarnuszki?
Olej z nasiona czarnuszki stosujemy wyłącznie na zimno. Jest dostępny jedynie jako olej nierafinowany, a więc nie nadaje się bezpośrednio do gotowania, smażenia czy pieczenia. Możemy nim doprawiać potrawy, ale na zdrowie wyjdzie nam w szczególności suplementowanie oleju solo.
To znacznie lepsza opcja dla osób, którym czarnuszka jako przyprawa wydaje się zbyt trudna i dominująca. Olej należy spożywać codziennie przez co najmniej kilka miesięcy, aby zwiększyć odporność przed sezonem chorobowym lub alergicznym.
Dorośli powinni suplementować jedną łyżkę dziennie, dzieci łyżeczkę, najmłodsi między 2 a 4 rokiem mogą dostawać pół łyżeczki oleju z czarnuszki dziennie, natomiast roczniaki 1/4 łyżeczki. Aby olej z czarnuszki był łatwiejszy do przełknięcia można wymieszać go z odrobiną miodu.