zioła na obniżenie cukru we krwi. Naturalne metody na cukrzycę

O szkodliwości cukru napisano już wiele. Eksperci od zdrowego żywienia apelują, by czytać etykiety, ponieważ producenci żywności dodają „białą śmierć” nie tylko do jogurtów, płatków śniadaniowych czy sosów, ale i do pieczywa, keczupu, a nawet wody mineralnej. Tę listę można by ciągnąć i ciągnąć, ponieważ cukier w przemyśle spożywczym jest wszechobecny. Tymczasem zbyt wysoki poziom glukozy we krwi, określany fachowo mianem hiperglikemii, niesie ze sobą ryzyko rozwoju cukrzycy. Dlatego warto zadbać o optymalne stężenie tej substancji w organizmie. Między innymi przy pomocy ziół.

Nie bez powodu cukrzyca nazywana jest chorobą cywilizacyjną. To poważny problem zdrowotny dotyczący milionów ludzi, nie tylko w krajach wysoko rozwiniętych. Jego przyczyn upatruje się w epidemii otyłości skorelowanej z siedzącym trybem życia, brakiem aktywności fizycznej, powszechną dostępnością bardzo kalorycznych produktów spożywczych, zwłaszcza słodyczy. Niektórym trudno oprzeć się pokusie. Skutkiem ubocznym objadania się jest zwykle nadwaga, następnie otyłość, a w dalszej perspektywie stan przedcukrzycowy i wreszcie cukrzyca. Przy czym ta ostatnia nie musi być konsekwencją nadwagi – wielu diabetyków ma prawidłową masę ciała. Nadwaga to tylko jeden z czynników sprzyjających rozwojowi cukrzycy. Nie mniejsze znaczenie mają predyspozycje genetyczne, wiek, poziom aktywności fizycznej czy codzienna dieta. W odpowiedzi na coraz powszechniej występujący problem cukrzycy rośnie zainteresowanie naturalnymi metodami obniżania cukru we krwi. W tym artykule weźmiemy pod lupę najskuteczniejsze pod tym względem zioła: cynamon, morwę białą, kozieradkę, fasolę, pokrzywę i aloes.

Dlaczego warto stosować zioła?

Zioła o właściwościach leczniczych znajdują zastosowanie w aptekarstwie i medycynie od niepamiętnych czasów. Dawniej, przed pojawieniem się syntetycznych farmaceutyków, rośliny stanowiły podstawę asortymentu dostępnych leków. Obecnie można zaobserwować renesans zaufania do naturalnych metod leczenia.
Na podstawie licznych badań wiadomo, że niektóre zioła pomagają w utrzymaniu optymalnego poziomu cukru we krwi. W zaawansowanym stadium choroby nie są w stanie zastąpić pełnowymiarowej terapii przeciwcukrzycowej, niemniej stanowią jej ważne uzupełnienie, a poza tym wykazują działanie profilaktyczne. Umiejętne stosowanie ziół skutkuje poprawą stanu zdrowia i w połączeniu z przestrzeganiem zasad zdrowego żywienia oraz podejmowaniem regularnej aktywności fizycznej zapobiega pojawieniu się stanu przedcukrzycowego. Część ziół wchodzi ze sobą w interakcje, co daje jeszcze lepsze efekty.

Zioła na obniżenie cukru we krwi

Cynamon (Cinnamomum verum)

Cynamon nie tylko poprawia smak wielu potraw, ale jest też wykorzystywany jako środek leczniczy. Pomaga w zwalczaniu uporczywego kaszlu, łagodzeniu stanów zapalnych, znajduje zastosowanie w stomatologii. Przydaje się jako naturalny środek obniżający poziom cukru we krwi, co dowiodło jedno z badań przeprowadzonych przez Amerykańskie Stowarzyszenie Diabetologiczne (American Diabetes Association). W ramach eksperymentu uczestnicy przez 40 dni spożywali 1, 3 lub 6 g cynamonu każdego dnia, co zaowocowało zmniejszeniem stężenia glukozy o 29%, trójglicerydów o 30%, cholesterolu LDL o 27% oraz cholesterolu całkowitego o 26%. U badanych zażywających placebo nie odnotowano żadnych zmian.
Składnikiem aktywnym odpowiedzialnym za obniżenie cukru we krwi jest znajdujący się w cynamonie bioflawonoid MHCP, który naśladuje działanie insuliny, aktywizując receptory insulinowe i zwiększając ich wrażliwość na oddziaływanie tego hormonu. W efekcie organizm lepiej radzi sobie z przyswajaniem glukozy.
Proszek cynamonowy zawiera jednak znaną z rakotwórczych właściwości kumarynę oraz szkodliwy dla wątroby i nerek kwas cynamonowy. W celach terapeutycznych stosuje się więc jedynie ekstrakt z cynamonu pozbawiony tych substancji.
Dawka cynamonu bezpieczna dla zdrowia nie została określona. Przyjmuje się, że najbezpieczniej jest spożywać nie więcej niż jedną łyżeczkę cynamonu dziennie.

Morwa biała (Morus alba)

Morwa biała jest drzewem osiągającym ok. 3 m wysokości. Jej właściwości lecznicze są znane od wieków medycynie chińskiej. Najbardziej znaczącą właściwością prozdrowotną tej rośliny jest zdolność do obniżania poziomu glukozy we krwi tuż po spożyciu posiłku. Z tego względu Morus alba stanowi znaczący element fitoterapii wspomagającej leczenie cukrzycy typu 2.
Morwa zawdzięcza swoje przeciwcukrzycowe działanie substancji o wieloczłonowej, bardzo trudnej do wymówienia nazwie: alkaloid 1,5-dideoksy-1,5-imino-D-sorbitol (w skrócie DNJ). Substancja ta hamuje aktywność enzymów zaangażowanych w metabolizm cukrów, czyli α-glukozydazy oraz maltazy. W jelicie cienkim związki te przekształcają cukry złożone w glukozę. Spowolnienie ich działania skutkuje spowolnieniem wchłaniania glukozy, co z kolei ogranicza glikemię występującą po spożyciu posiłku. Za obniżenie cukru odpowiada też znajdująca się w morwie białej kwercetyna oraz białko Moran 20K.
Aby zmniejszyć stężenie cukru, wystarczy doustnie podać ekstrakt z morwy białej w dawce 3,75 g na kg masy ciała.

Kozieradka pospolita (Trigonella foenum-graecum L.)

Kozieradka pospolita to roślina z rodziny bobowatych, występująca naturalnie w rejonie Morza Śródziemnego, Indiach, Chinach, Turcji i Pakistanie. Jej owoce zawierają nasiona o licznych prozdrowotnych właściwościach. Łagodzą one stany zapalne, wspomagają pracę układu pokarmowego, wzmacniają odporność, zmniejszają poziom cholesterolu LDL, a także – co najważniejsze z interesującego nas punktu widzenia – wykazują silne działanie antyhiperglikemiczne. Innymi słowy – obniżają stężenie cukru we krwi. W jednym z badań stwierdzono, że spożycie posiłku zawierającego kozieradkę zmniejszyło u diabetyków poziom glukozy o 20%, natomiast u osób zdrowych o 25%. Kozieradka zawiera aminokwas 4-hydroksyizoleucynę, który to składnik wzmaga produkcję insuliny z komórek beta trzustki, a także intensyfikuje absorpcję glukozy i zwiększa wrażliwość insulinową organizmu. Korzystne efekty daje spożywanie od 5 do 100 g nasion kozieradki dziennie.

Fasola zwyczajna (Phaseolus vulgaris L.)

Fasola zwyczajna (nazywana również zwykłą) jest jednoroczną rośliną z rodziny bobowatych, pochodzącą z Ameryki Południowej i Środkowej. W Polsce zalicza się ją do roślin strączkowych. Jak wykazały liczne badania, spożywanie strąków fasoli zwiększa skuteczność stosowania leków przeciwcukrzycowych, a w dłuższej perspektywie pozwala zmniejszyć dawki tych ostatnich. Fasola jest bogatym źródłem błonnika, który spowalnia proces trawienia i dzięki temu pomaga utrzymać stabilny poziom cukru we krwi.

Pokrzywa (Urtica dioica)

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), nazywana zamiennie pokrzywą dwupienną, to pospolita bylina rosnąca niemal na całej kuli ziemskiej. Osiąga maksymalnie 2 metry wysokości, a jej liście mają ciemnozielony kolor i sercowaty kształt. Regularne picie naparów z pokrzywy zmniejsza poziom cukru we krwi. Cztery filiżanki dziennie to dawka maksymalna, której przekroczenie może skutkować np. wypłukaniem soli mineralnych z organizmu. Pokrzywa hamuje produkcję alfa-glukozydazy, enzymu przekształcającego cukry spożywcze w cukry proste. Dzięki temu krew wchłania mniej węglowodanów, co skutkuje mniejszym stężeniem cukru. Ponadto antyoksydanty zawarte w pokrzywie – związki fenolowe, witamina C i flawonoidy – chronią przed uszkodzeniem trzustkowe komórki beta odpowiedzialne za wydzielanie insuliny.

Aloes (Aloë L.)

Aloes zwyczajny to bylina pochodząca z Afryki. Osiąga do 80 cm wysokości, jej cechą charakterystyczną są liczne odnogi. Ma szarozielone, gęsto rosnące liście o ząbkowanych brzegach. Podobnie jak wszystkie wymienione powyżej zioła, reguluje poziom cukru we krwi, a ponadto wpływa korzystnie na pracę nerek i jelita grubego, a więc organów szczególnie narażonych na rozmaite dysfunkcje w przypadku wystąpienia cukrzycy. Aloes zawiera duże ilości emodyny – związku obniżającego poziom cukru poprzez neutralizację enzymu 11β-HSD1, który odpowiada za przekształcanie niecukrowcowych prekursorów w glukozę. Zalecana dawka to 30 gramów (dwie łyżki żelu aleosowego dziennie).

Czy zioła mogą całkowicie zastąpić leki na cukrzycę?

Nie. Preparaty ziołowe stanowią jedynie uzupełnienie terapii przeciwcukrzycowej. Warto skonsultować ich stosowanie ze specjalistą.

Jakie są możliwe skutki uboczne stosowania ziół na obniżenie cukru?

Spożycie zbyt dużej ilości cynamonu może się skończyć biegunką, mdłościami, wymiotami i zwiększoną potliwością. U niektórych osób stosujących morwę białą zdarzają się problemy jelitowe (zaparcia, wzdęcia, biegunki) oraz skórne. Przedawkowanie kozieradki może doprowadzić do tymczasowej zmiany zapachu potu, a także wzdęć, biegunki czy problemów gastrycznych. Fasola spożywana w nadmiarze może sprzyjać rozwojowi wola tarczycy. Picie naparów z pokrzywy u niektórych osób wywołuje świąd, wysypkę, opuchliznę, wahania ciśnienia tętniczego, uczucie palenia skóry, problemy żołądkowe, zaparcia lub biegunki. Aloes stosowany doustnie lub na skórę może wywoływać biegunkę, zaburzenie elektrolitowe, a także podrażnienie i pieczenie skóry.

Czy stosowanie ziół na obniżenie cukru jest bezpieczne dla dzieci i kobiet w ciąży?

Ze względu na ryzyko powikłań kobiety w ciąży nie powinny stosować w ramach terapii uzupełniającej cynamonu, morwy białej, kozieradki i aloesu. Doustnego stosowania aloesu nie zaleca się również dzieciom poniżej 12 roku życia. Co do naparów z pokrzywy, jak dotąd żadne z badań nie stwierdziło jednoznacznie ujemnego wpływu tej rośliny na stan zdrowia dzieci oraz kobiet w ciąży.

Jak szybko można zauważyć efekty stosowania ziół na obniżenie cukru?

Jeśli fitoterapia idzie w parze ze stosowaniem farmaceutyków przeznaczonych do leczenia cukrzycy, pierwsze oznaki poprawy powinny się pojawić już po kilku dniach. Regularne picie naparów lub spożywanie nasion czy innych części rośliny przyczynia się do zwiększenia skuteczności leków, co przekłada się na stan zdrowia oraz samopoczucie chorego.

Czy zioła na obniżenie cukru mogą być stosowane profilaktycznie?

Tak, jak najbardziej. Warto jednak kontrolować poziom cukru we krwi, ponieważ przy zbyt niskim stężeniu glukozy stosowanie opisanych tutaj ziół będzie sprzyjać rozwojowi hipoglikemii.

Zioła na obniżenie cukru – Podsumowanie

Zioła na obniżenie cukru są wartościowym uzupełnieniem terapii przeciwcukrzycowej, a także skutecznym środkiem profilaktycznym, zapobiegającym rozwinięciu się stanu przedcukrzycowego, a następnie cukrzycy. Potwierdzają to liczne badania. Jednak ze względu na ryzyko zaistnienia skutków ubocznych warto skonsultować decyzję o przyjmowaniu preparatów ziołowych z lekarzem – dotyczy to zwłaszcza kobiet w ciąży.

Źródła:
1. Kowalczyk A., Zioła na cukrzycę – co warto stosować jako uzupełnienie terapii (nie zamiast leczenia)?, „Wprost”, 19.03.2023, online: https://zdrowie.wprost.pl/medycyna/profilaktyka-zdrowia/11142892/ziola-na-cukrzyce-co-warto-stosowac-jako-uzupelnienie-terapii-nie-zamiast-leczenia.html, dostęp: 03.04.2023
2. Rzepa M., Cukrzyca i wspomaganie jej leczenia środkami pochodzenia roślinnego, Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Wrocław 2008, online: https://www.poia.pl/pliki/cukrzyca.pdf, dostęp: 03.04.2023
3. Sajkowska J., Cynamon jako suplement w cukrzycy, w: „Lek w Polsce”, nr 10/13 (270), online: https://www.lekwpolsce.pl/download.php?dokid=52a0663db1fb6&preview=1, dostęp: 03.04.2023