Z ziół możemy korzystać na różne sposoby, w zależności od potrzeb, preferencji czy specyfiki wybranego gatunku. W większości przypadków przygotowanie surowca jest dosyć proste, nie wymaga przeliczania proporcji czy stosowania szczególnych zasad. Tak jest m.in. z wyciągami i maceratami wodnymi. Z jakich ziół możemy je przygotować i w jaki sposób używać?
Jak korzystać z dobrodziejstw ziół?
Aby korzystać ze zbawiennego działania ziół najczęściej potrzebujemy do nich jedynie wody. Większość pojedynczych ziół i mieszanek ziołowych jest gotowa do zaparzenia, a więc przygotowania najprostszego wyciągu wodnego. Inne jednak polecane są raczej do gotowania odwarów. Czym różni się napar od odwaru? Wyciągi i maceraty wodne – czy można je stosować do tych samych roślin? Jakie jeszcze wyciągi wodne możemy sporządzić z naszych ulubionych lub najbardziej prozdrowotnych ziół?
Rodzaje ekstraktów wodnych
Dwa podstawowe rodzaje ziołowych wyciągów wodnych to Napar i odwar. Aby uzyskać napar wystarczy porcję (najczęściej łyżkę stołową) wybranego ziela lub mieszanki ziołowej zalać szklanką wrzątku i pozostawić pod przykryciem na około kwadrans. Po ostygnięciu możemy napar pić od razu (saszetkę z ziołami należy wyrzucić) lub uprzednio przecedzić przez sito. Napary sporządzamy z Roślin delikatnych oraz z takich części surowca, jak płatki kwiatów, listki, drobne łodyżki. Delikatniejsze części roślin nie potrzebują gotowania, aby wydzieliły się z nich związki czynne. W zupełności wystarczy zalanie ich wrzącą wodą i odczekanie kilku lub kilkunastu minut.
Na odwary z kolei przeznaczamy te części ziół, które nie poddają się tak łatwo obróbce termicznej. Elementy takie jak korzenie, kora, kłącze, grube łodygi, owoce czy gałązki potrzebują dłuższej i mocniejszej obróbki, dlatego zamiast zalewać wrzątkiem, Należy je gotować. Porcję ziół wsypujemy do garnka, zalewamy szklanką wody i gotujemy pod przykryciem kilka lub kilkanaście minut w zależności od zaleceń. Dopiero po upływie tego czasu zdejmujemy z ognia, studzimy, przecedzamy i popijamy kilka razy w ciągu dnia.
Inną metodą na przygotowanie ziół z udziałem wody jest poddanie ich maceracji. Maceracja to nic innego, jak umieszczenie rośliny w płynie, w tym przypadku w wodzie, na dłuższy czas. Aby szybko uzyskać macerat ziołowy należy wysoki słoik zasypać do 3/4 wysokości wybranym zielem, a następnie zalać je wodą do pełna. Słoik odstawiamy na kilkanaście godzin. Po tym czasie macerat jest gotowy do spożycia lub stosowania na skórę.
Popularna wodna formuła ziołowa to również hydrolaty, czyli Wody kwiatowe. W przemyśle kosmetycznym powstają jako odpady po produkcji olejków eterycznych. Hydrolat można przygotować w warunkach domowych, ale wiąże się to z większym nakładem pracy i czasu.
Woda, olej czy alkohol – jak przygotować ekstrakt?
Ziołowe preparaty na bazie wody są z reguły bardzo proste i mało czasochłonne w przygotowaniu. Niektóre zioła jednak, ze względu na specyfikę swojego składu, lepiej sporządzać w innych rodzajach rozpuszczalników, np. w olejach lub w alkoholu. Popularnym ziołem, które najlepsze rezultaty przynosi stosowane w roztworze alkoholowym jest kozłek lekarski, czyli waleriana. Oczywiście możemy pić herbatkę z kozłka przez pójściem spać, ale prawdziwe działanie uspokajające i nasenne będą miały dopiero krople walerianowe. Oleje i alkohole są zdecydowanie bardziej adekwatne w sporządzaniu preparatów, zawierających znaczne stężenia olejków eterycznych. Obecne w nich substancje w wodzie nie uwalniają się aż tak dobrze.
Przygotowując wyciąg wodny lub klasyczny macerat musimy poza tym pamiętać, że produkty te są mało trwałe. Najlepiej zużyć je jeszcze tego samego dnia, przechowywać w lodówce lub ewentualnie dodać konserwant. Konserwantów używajmy jednak głównie do tych Wyciągów i maceratów, które zamierzamy stosować na skórę. Bezpiecznym konserwantem jest witamina E, niewielki dodatek olejku eterycznego, gliceryna lub konserwant kosmetyczny.
SPRAWDŹ TAKŻE: Maceraty – jakie korzyści mają maceraty olejowe z ziół?