Nie ma to jak u szczytu sezonu truskawkowego podumać o poziomkach. W końcu to właśnie dzięki nim możemy dziś rozkoszować się smakiem truskawek. W naturze trudno też o inną roślinę, która dawałaby tak urocze i smakowite jednocześnie owoce. Jakie walory mają poziomki, gdzie ich szukać i czy warto samodzielnie je uprawiać?
Poziomki – leśne lub ogrodowe specjały
Poziomka to roślina z rodziny różowatych, rosnąca naturalnie na słonecznych, leśnych zboczach oraz w dobrze oświetlonych trawach. Kwitnie drobnymi, białymi kwiatami, liście ma trójdzielne i ząbkowane, a jej najbardziej charakterystycznymi częściami są oczywiście owoce – niewielkie, intensywnie czerwone, pojawiające się już w połowie czerwca i zbierane aż do września.
Poziomki rosnące dziko mają największe walory smakowe i najciekawszy aromat. Te uprawiane w ogrodach i w balkonowych donicach mają mniej wyrazisty smak, z pewnością jednak warto przeznaczyć dla nich nieco miejsca wśród innych owoców ogrodowych. Poziomki mają niezbyt wygórowane wymagania, rosną znakomicie na wilgotnej i bogatej w minerały glebie, na słonecznych stanowiskach.
Jeśli nie zdecydujemy się na samodzielną uprawę poziomek, pozostaje nam już jedynie wycieczka do lasu. Niestety (a może na szczęście) poziomki nigdy nie osiągnęły bowiem popularności truskawek i są obecne tylko w uprawie amatorskiej.
Poziomki i truskawki – co je łączy?
Podobieństwo tych dwóch roślin nie jest przypadkowe. Truskawka to zwyczajowa nazwa poziomki ananasowej, określanej też jako wielkoowocowa. Powstała ze skrzyżowania dwóch gatunków poziomki – chilijskiej i wirginijskiej, co pozwoliło na uzyskanie najbardziej dorodnych owoców. Na świecie występuje kilkanaście gatunków poziomek, z czego trzy w Europie – poziomka twardawa, wysoka oraz pospolita. Wszystkie rosną także w Polsce.
Poziomki – walory prozdrowotne
Choć truskawka wyparła poziomkę w skali popularności, nie możemy zapominać o walorach tej drugiej. Owoce poziomki to bogactwo nie tylko smaku, ale też witamin z grupy B, witamin C, E i K, związków mineralnych, takich jak cynk, potas, żelazo, wapń, magnez i sód. Poziomki dostarczają nam poza tym białka, błonnika i cennych kwasów organicznych, garbników, flawonoidów, tanin oraz antocyjanów. Szczególnie dużo jest w nich rutyny oraz kwercetyny.
Poziomki mają dobre właściwości moczopędne i lekko przeczyszczające. Ułatwiają detoks organizmu, usprawniają pracę jelit i przyspieszają przemianę materii. Można bez przeszkód jeść je na diecie odchudzającej. Poziomki łagodzą też stany zapalne, działają przeciwnowotworowo oraz wzmacniająco. Poza tym, że warto zajadać się owocami poziomek, można również w celach prozdrowotnych wykorzystać ich liście.
Wysoka zawartość garbników nadaje im właściwości oczyszczające i przeciwzapalne, a także bakteriobójcze. W praktykach ludowych znany jest zwyczaj picia naparu z liści w celu zahamowania biegunki oraz usprawnienia pracy układu moczowego, w tym zwłaszcza nerek i pęcherza. Napar z liści poziomek ma działanie napotne, pomaga zwalczać infekcje, wspiera funkcjonowanie układu krążenia oraz wspomaga wątrobę czy stawy.
Liście poziomek są też surowcem kulinarnym. Stosuje się je jako przyprawę lub aromatyzujący dodatek do win i nalewek, a nawet do mięs. Daniom i napojom nadają szczególny charakter, można powiedzieć leśno-owocowy. Dodaje się je pod koniec pieczenia czy gotowania.
Z kolei owoce poziomek najlepiej jeść na surowo, od razu po zerwaniu. Mają wtedy najlepszy, najbardziej soczysty i orzeźwiający smak. Poziomki możemy też suszyć lub mrozić. Najważniejsze to nie odkładać ich tak po prostu „na potem”, ponieważ szybko się psują i tracą swoje cenne walory.
Kosmetyczne właściwości poziomek
Podobnie jak truskawki, poziomki mają kilka szczególnych właściwości kosmetycznych i pielęgnacyjnych. Poziomki między innymi wybielają zęby. Jest to niestety działanie krótkotrwałe, ale podczas jedzenia zyskują przecież także nasze dziąsła, a to dzięki zawartości witaminy C, która chroni przed szkorbutem. Poziomki użyte w kosmetykach – na przykład w domowej masce lub peelingu – poprawiają krążenie, rozjaśniają i rozświetlają cerę, odświeżają, oczyszczają i wyrównują koloryt skóry.