Borówka czernica, nazywana również czarną jagodą, występuje pospolicie na terenie północnej i środkowej Europy, w Ameryce Północnej i Azji. Krzak borówki ma zazwyczaj ok. 15-30 cm długości, cienkie liście, rzadko rozsiane kwiaty i czerwonawy odcień. Rosnące na nim owoce mają wiele zdrowotnych właściwości.
Jak pachnie borówka czernica? Jakie ma zastosowanie?
Borówka czernica (czarna jagoda), a konkretnie jej owoce, mają przyjemny, intensywny smak i zapach, od którego może zakręcić się w głowie. Można jeść je na surowo lub w postaci przetworów. Sok z czarnych jagód znajduje zastosowanie w tkactwie artystycznym: barwi się nim na fioletowo jedwab, wełnę i bawełnę, a także tkaniny lniane, które nabierają odcienia błękitnego. Czarne jagody zawierają całą masę przeciwutleniaczy – związków neutralizujących działanie wolnych rodników. Stosuje się na szeroką skalę w medycynie ludowej, a pozyskiwane z nich ekstrakty wchodzą w skład wielu leków na różne dolegliwości.
Właściwości lecznicze czarnej jagody
Czarne jagody są bogatym źródłem związków czynnych: garbników (przede wszystkim pochodnych katechiny, epikatechiny), antocyjanów (m. in. glukozydy, galaktozydy i arabinozydy), delfinidyny, cyjanidyny, peonidyny, petunidyny i malwidyny. Liczne właściwości zdrowotne mają też zawarte w jagodach procyjanidyny B1 i B4, flawonoidy, kwasy organiczne, a także kwas elagowy.
Wartościowe związki czynne znajdujące się w czarnej jagodzie wykazują ogromną skuteczność w zwalczaniu biegunek, zwłaszcza u dzieci, a także w leczeniu stanów zapalnych gardła i błony śluzowej jamy ustnej. Dawniej stosowano wyciągi z borówki do leczenia cukrzycy w jej początkowych stadiach, ale ponieważ potrzebne do tego dawki groziły zatruciem, zaprzestano tego. Całkiem niedawno (z punktu widzenia rozwoju nauki), bo w 2004 roku, naukowcy odkryli w czarnych jagodach duże stężenie resveratrolu – substancji o silnym działaniu antyoksydacyjnym, zapobiegającej chorobom nowotworowym oraz wielu problemom zdrowotnym.
Działanie antocyjanów
Zawarte w czarnych jagodach antocyjany poprawiają przepływ krwi w naczyniach żylnych oraz ich szczelność. Badania na gryzoniach wykazały, że związki te zapobiegają wzrostowi przepuszczalności ścian żył i kapilar, które to zjawisko towarzyszy nadciśnieniu tętniczemu. To efekt hamowania aktywności elastazy – enzymu powodującego degradację włókien kolagenowych. Inne badania potwierdziły te obserwacje, a ponadto wykazały, że antocyjany zawarte w borówce czernicy chronią naczynia krwionośne przed uszkodzeniem, zapobiegając wielu groźnym schorzeniom, między innymi chorobie wieńcowej.
Ściany kapilar stają się bardziej przepuszczalne w wyniku np. cukrzycy, której towarzyszą zaburzenia krążenia. By zapobiec tym powikłaniom, warto jeść regularnie czarne jagody. Można też przyjmować doustnie preparaty na bazie wyciągu z borówki czernicy. Hamują one skutecznie rozwój retinopatii w początkowych stadiach. Warto również podkreślić, że antocyjany są w stanie cofnąć zmiany cukrzycowe związane z przepuszczalnością kapilar.
Jagody na wrzody
Badania potwierdziły, że regularne spożywanie czarnych jagód hamuje proces powstawania wrzodów żołądka i dwunastnicy, wywołanych przez szkodliwe działanie kwasu octowego, etanolu, niesterydowych leków przeciwzapalnych, a także nadmierny stres. Równie skuteczne pod tym względem są leki zawierające wyciąg z borówki czernicy.
Borówka czernica na poprawę wzroku
Związki czynne zawarte w owocach borówki czernicy znajdują zastosowanie w leczeniu i zapobieganiu zaburzeń wzroku. Aktywność antyoksydacyjna antocyjanów chroni narząd wzroku przed powstaniem katarakty, opóźnia też degenerację plamki żółtej. Zmiany chorobowe tego typu mają swoje źródło m. in. w szkodliwym działaniu wolnych rodników.
Badania przeprowadzone na szczurach dały niezwykle obiecujące wyniki. Gryzonie narażone na działanie wolnych rodników po trzech miesiącach zapadały na kataraktę, dało się też zaobserwować zmiany degeneracyjne w plamce żółtej. U osobników, którym podawano wyciąg z czarnych jagód, nie zaobserwowano żadnych chorobowych zmian.
Zaburzenia krążenia
Preparaty zawierające wyciąg z borówki czernicy mają korzystny wpływ na krążenie obwodowe, co udowodniono w ramach badań nad pacjentami zmagającymi się z zaburzeniami krążenia żylnego. Na przykład Colladen, zawierający ekstrakty z nasion winogron, czarnych jagód i żurawiny błotnej, zapobiega nadmiernemu zatrzymywaniu wody u kobiet w okresie przedmiesiączkowym. Wpływa też korzystnie na stan zdrowia nóg, zwalczając uczucie ich ciężkości.
Syndrom przewlekłego zmęczenia
Obecnie trwają badania nad nowym zastosowaniem wyciągu z czarnych jagód. Może być on przydatny w leczeniu syndromu przewlekłego zmęczenia – przypadłości, na którą cierpi, statystycznie rzecz biorąc, 522 kobiet oraz 291 mężczyzn na 100 000 ludności. Etiologia tej przypadłości wciąż pozostaje w dużej mierze zagadką. Niemniej kolejne testy wskazują na ogromny potencjał antyutleniający wyciągu z czarnych jagód, dzięki któremu mogą stać się one naturalnym lekiem na chroniczne zmęczenie.