Bez lilak jest jednym z ulubionych krzewów ogrodników, zarówno tych doświadczonych, jak i początkujących. Znaczenie ma również dla zielarzy i miłośników naturalnych preparatów. Jak wykorzystać lilaka do tworzenia ziołowych mikstur? Czym różni się bez lilak od bzu i jak o niego dbać?
Bez lilak, bez pospolity, lilak turecki
Roślina, o której mowa, czyli lilak pospolity lub bez lilak, należy do rodziny oliwkowatych i pochodzi z południowo-wschodniej Europy. A ponieważ do Polski przywędrował z Turcji, bywa u nas określany także mianem lilaka tureckiego. Mimo południowego pochodzenia, lilak lubi zarówno miejsca słoneczne, jak i lekko cieniste, jest poza tym mrozoodporny, jak i odporny na suszę.
W maju obradza pięknymi i okazałymi kwiatostanami, które stanowią wyraźną ozdobę parków i ogrodów, w dodatku pięknie pachną i długo się utrzymują.
Nic dziwnego, że ten wdzięczny gatunek znalazł u nas wielu zwolenników. Lilak pospolity rozrasta się poprzez rozłogi i przyjmuje formę dużego krzewu lub mniejszego drzewka. Jest niewymagający pod względem gleby. Bzu lilaka nie mylmy z równie popularnym i dziko występującym w Polsce bzem dzikim, zwanym czarnym bzem.
To gatunek o równie interesujących właściwościach dekoracyjnych i leczniczych, obie rośliny różnią się jednak od siebie dość znacząco. Czarny bez ma inne, drobniejsze kwiaty i rodzi cenne owoce w formie niewielkich czarnych jagód.
Lilak i jego cudowne kwiaty – nie tylko dekoracyjne
U progu maja wszyscy ogrodnicy czekają, aż na lilakach pojawią się kwiaty. Mogą przybrać barwę białą, jasnoróżową, purpurową lub różne odcienie fioletu. I chyba te ostatnie odmiany mają najwięcej fanów. Niemniej każdy lilak jest piękny, ponieważ jego kwiatostany są pachnące, zwarte i duże – pojedynczy okaz może mierzyć nawet 25 cm.
Dawnymi czasy panny strzepywały poranną rosę osiadającą na kwiatach lilaka i zraszały nią twarze, by dodać sobie blasku i urody. Dziś warto przypomnieć sobie o tym starym zwyczaju i sięgnąć po lilaka w podobnym celu.
Preparaty na jego bazie pomogą nam dogłębnie oczyścić skórę i pozbyć się dolegliwości skórnych. Mają działanie ściągające, uspokajające i przeciwzapalne. Domowy lub drogeryjny tonik z kwiatów lilaka pospolitego wspomaga także leczenie trądziku i ogranicza łojotok, dodatkowo wyrównuje koloryt skóry oraz spłyca zmarszczki, napina skórę i eliminuje worki pod oczami.
Produkowany z tego gatunku olejek eteryczny ma upajający, słodki zapach, który wyrównuje nastrój i wycisza. Często występuje w olejkach do masażu i świecach zapachowych, by wzmocnić ich właściwości relaksujące.
Bez lilak w medycynie ludowej wykorzystywany jest również wewnętrznie. Stosuje się preparaty zarówno na bazie kwiatów, jak i liści lilaka, z których da się przyrządzić napar lub odwar. Możemy go pić wspomagająco przy gorączce, biegunce i silnym, męczącym kaszlu. W celu zwalczania chorób skóry, wyciąg dodajemy do kąpieli. Na bóle głowy możemy przykładać do skroni całe liście świeżego lilaka.
Bez lilak w lecznictwie
Najpopularniejszym surowcem zielarskim jest napar z kwiatów lilaka. Dostarcza on wielu substancji aktywnych, takich jak kumaryny, lignany, garbniki, olejki eteryczne, glikozydy irydoidowe, flawonoidy, fenyloetanoidy i cukry proste. Łącznie mają one działanie przeciwzapalne, przeciwgorączkowe, oczyszczające, moczopędne i regulujące. Napar pomaga obniżyć ciśnienie krwi, oczyścić wątrobę i nerki.
Można stosować go przy ostrych biegunkach i uporczywym kaszlu, podczas przeziębienia, infekcji bakteryjnych, wirusowych, jak i pasożytniczych oraz w leczeniu zapalenia oskrzeli. Bez lilak działa również łagodząco na bóle reumatyczne, szczególnie pod postacią nalewki, którą możemy nacierać obolałe miejsca.
Kwiaty bzu lilaka dadzą się wykorzystać także w kulinariach. Z pewnością niejednemu przypadnie do gustu lilakowa lemoniada, czyli lemoniada ziołowa o apetycznym, karmelowym zabarwieniu. Kwiaty wystarczy zalać wodą i wymieszać z sokiem z cytryny oraz miodem.