Olej palmowy to częsty składnik wielu Produktów spożywczych i kosmetycznych. Jednocześnie coraz więcej osób go unika, a liczni producenci chwalą się brakiem dodatku oleju palmowego w swoich produktach. Skąd bierze się ten paradoks? Czy wśród negatywnych skutków konsumpcji oleju palmowego wyróżnia się również konsekwencje zdrowotne?
Olej palmowy w popularnych produktach
Jeszcze do niedawna olej palmowy był niezastąpionym składnikiem wielu popularnych Produktów spożywczych i kosmetycznych. Prawdziwym wyzwaniem okazywała się próba znalezienia słodyczy niezawierających tego tłuszczu czy pozbawionych go kosmetyków. Obecnie coraz więcej producentów rezygnuje z użycia oleju palmowego, chwaląc się tym na etykietach. Mimo to zużycie oleju z plamy oleistej nadal rośnie. Wynika to z kilku niepodważalnych faktów – olej palmowy zapewnia pożądaną konsystencję i teksturę produktów, jest tani i ma dobre właściwości zarówno pielęgnacyjne, jak i czyszczące.
Produkcja oleju palmowego a środowisko
Olej palmowy zajmuje jedno z czołowych miejsc na czarnej liście surowców, których produkcja przyczynia się do olbrzymiej degradacji środowiska. Palmę oleistą najchętniej uprawia się w dość wąskim obszarze klimatycznym, na terenie lasów tropikalnych. Każdą nową plantację zakłada się w miejscu wypalonej uprzednio dżungli.
Skala wykorzystania oleju palmowego w przemyśle sprawia, że jak dotąd pod uprawy palmy oleistej przeznaczono setki hektarów lasów deszczowych o ogromnej bioróżnorodności gatunkowej. Nietrudno wyobrazić sobie, jak Doniosłe konsekwencje ma deforestacja terenu zamieszkiwanego przez tak różnorodną faunę i florę (w dodatku niewystępującą nigdzie indziej lub występującą rzadko). Wypalanie lasów deszczowych to ponadto kolejny czynnik przyczyniający się do narastania niekorzystnych zmian klimatycznych.
Deforestacja obszaru tropikalnego ma wielorakie konsekwencje. W pierwszej kolejności powoduje cierpienie wielu zamieszkujących go zwierząt oraz wymieranie coraz większej liczby zagrożonych osobników. Przyczynia się także do zwiększenia efektu cieplarnianego, niszczenia gleb, podwyższa stężenie dioksyn w powietrzu oraz zaburza równowagę gospodarki wodnej w przyrodzie. Głównymi producentami oleju palmowego na świecie są Malezja i Indonezja, których wyjątkowe i bogate ekosystemy ulegają stopniowej degradacji. Kraje te to także główne obszary występowania torfu na świecie, jednak przez uprawę palm, torfowisk jest coraz mniej.
Gdzie znajdziemy olej palmowy?
Olej palmowy to drugi najpopularniejszy olej na świecie (po oleju sojowym). Znajdziemy go w słodyczach, gorszej jakości czekoladach i produktach czekoladowych, produktach do smarowania, margarynach, ciastkach i wyrobach piekarniczych, lodach, kremach, frytkach, chipsach i w wielu przekąskach. Zawierają go także kosmetyki – balsamy, kremy, masła do ciała, szampony. Oleju palmowego nie brakuje w składzie produktów czyszczących, m.in. w środkach powierzchniowo czynnych. Do 2030 roku w UE wciąż będzie składnikiem biopaliw.
Jakie właściwości ma olej palmowy?
Surowy olej palmowy sam w sobie nie jest zły. Choć w 50% składa się z tłuszczów nasyconych, zawiera wiele substancji odżywczych. Jednak w przemyśle spożywczym rzadko występuje w tej postaci. Zwykle wykorzystuje się Olej palmowy rafinowany, który w procesie rafinacji traci swoją odżywczość i zostaje obarczony właściwościami rakotwórczymi. Tłuszcz palmowy stosuje się także w formie utwardzonej, która nadaje produktom najlepszą konsystencję, ale jednocześnie zawiera izomery trans i działa wyjątkowo niekorzystnie na gospodarkę tłuszczową organizmu oraz zdrowie ogólne.
Olej palmowy w kosmetykach
Olej palmowy występuje przede wszystkim w Mydłach i szamponach, ponieważ skutecznie oczyszcza z brudu i tłuszczu. Ma też właściwości nawilżające, ochraniające i antyoksydacyjne.
Olej palmowy – używać czy nie?
Uprawy oleju palmowego mają ogromne znaczenie dla dobrobytu farmerów z Malezji czy Indonezji oraz z innych krajów, w których występują. Sama palma oleista (olejowiec gwinejski) oraz nieoczyszczony olej palmowy z miąższu czy pestek to wartościowe dobra naturalne, z których od wieków korzysta lokalna ludność. Z palmy oleistej można wytworzyć wiele cennych produktów. Jednak skala tej produkcji jest rujnująca dla środowiska, a formy przetwarzania oleju palmowego dają produkt końcowy pozbawiony potencjału prozdrowotnego.