Szałwia przede wszystkim leczy i wspomaga zdrowie, ale ma też zastosowanie w kosmetyce i kulinariach. Naparem z szałwii lekarskiej w prosty sposób możemy odświeżyć oddech lub oczyścić i ukoić skórę. W domu warto mieć suszoną lub świeżą szałwię, której listki roztaczają wokół siebie aromatyczny, mocny zapach.
Szałwia lekarska – właściwości i zawartość składników aktywnych
Wyróżniamy wiele gatunków szałwii, jednak najistotniejsza z punktu widzenia medycyny i zdrowia jest szałwia lekarska.
To roślina wieloletnia, pochodząca z obszarów śródziemnomorskich i uprawiana z powodzeniem w wielu krajach Europy, m.in. w Polsce, poza tym rozpowszechniona w Ameryce Północnej. Szałwia lekarska kwitnie w czerwcu i lipcu, a jej liście wydzielają intensywny, kamforowy aromat.
To najlepszy dowód na znajdujące się w ich wnętrzu olejki lotne, w skład których wchodzą takie substancje jak tujon (około 50% całego olejku eterycznego), cyneol, kamfora, borneol, pinen i octan borneolu.
To oczywiście nie wszystkie składniki, które odpowiadają za właściwości lecznicze szałwii. W liściach znajdziemy też garbniki, flawonoidy, triterpeny, saponiny, kwasy organiczne, karoten, żywice, minerały, witaminy z grupy B, witaminę C, a oprócz tego karnozol i germakarnikol. Ten unikatowy skład nadaje szałwii lekarskiej działanie antyseptyczne, grzybobójcze, przeciwzapalne i ściągające.
Szałwia ponadto uspokaja i tonizuje, ma właściwości rozkurczowe, zapobiega rozwojowi cukrzycy, stymuluje wydzielanie soków trawiennych, produkcję moczu oraz żółci.
W lecznictwie na przeróżne dolegliwości stosuje się głównie napar z liści szałwii. Działanie terapeutyczne ma jednak również olejek szałwiowy, zwany dalmatyńskim, uzyskiwany poprzez destylację parą wodną ziela i liści szałwii lekarskiej. Z szałwii przyrządza się również intrakty, maści czy wyciągi octowe.
Prostym sposobem na wykorzystanie walorów leczniczych szałwii jest poza tym użycie jej jako przyprawy. Szałwia dodana do ciężkich potraw sprawia, że nasz żołądek mniej ucierpi przy trawieniu. Oczywiście roślina poprawia także walory smakowe dań. Pasuje wyśmienicie do ziemniaków, grzybów, dań mięsnych, warzyw korzeniowych, dyni, serów, a nawet lemoniad konfitur i deserów z udziałem mango czy gruszki. Jeśli przypadnie nam do gustu, warto wypróbować masło szałwiowe.
Jak stosować szałwię lekarską?
Napar z szałwii często stosowany jest jako płukanka przy bolącym gardle. Zmniejsza on obrzęk i zaczerwienienie błony śluzowej gardła, odświeża, odkaża i redukuje stan zapalny, ogranicza rozprzestrzenianie się bakterii powodujących infekcje, pomaga w leczeniu pleśniawek i aft.
Napar dodany do kąpieli odświeża z kolei i tonizuje skórę, reguluje wydzielanie potu, minimalizuje przykry zapach, także pomaga uporać się ze stanami zapalnymi skóry, w szczególności te spowodowane trądzikiem, łuszczycą czy grzybicą.
Herbatka z szałwii, czyli napar z liści szałwii lekarskiej do picia pomaga zaś na problemy trawienne, objawiające się wzdęciami, skurczami żołądka, brakiem apetytu i niestrawnością. Szałwia skutecznie bowiem hamuje procesy fermentacyjne w jelitach, ma właściwości rozkurczowe, a przy dłuższym stosowaniu pobudza apetyt i wpływa korzystnie na poziom cukru we krwi.
Napar z szałwii – hamuje wydzielanie potu oraz laktację
Pomimo wielu dobroczynnych właściwości, na szałwię powinny uważać mamy karmiące piersią. Napar hamuje bowiem laktację, dlatego przy problemach gardłowych lub trawiennych lepiej sięgnąć po inne zioła. Co innego, jeśli akurat odstawiamy dziecko od piersi i chcemy zmniejszyć produkcję mleka lub złagodzić stan zapalny piersi. Wtedy herbatka szałwiowa jak najbardziej pomoże.
Szałwia stosowana zewnętrznie hamuje natomiast nadmierną potliwość, co najczęściej wykorzystuje się w pielęgnacji stóp. Kąpieli szałwiowych warto zażywać zwłaszcza w przypadku grzybicy.
Szałwia w kosmetyce
Wyciąg z szałwii stosowany w kosmetyce ma za zadanie przede wszystkim poprawić stan skóry dotkniętej łupieżem, grzybicą czy trądzikiem, znajdziemy go więc w produktach do pielęgnacji włosów i skóry głowy (przeciwdziała też wypadaniu włosów) oraz cery tłustej i mieszanej.
W pielęgnacji cery trądzikowej i z rozszerzonymi porami warto uwzględnić kosmetyki z olejkiem szałwiowym, przemywać skórę własnoręcznie przygotowanym tonikiem lub gotowym hydrolatem z liści i ziela. Pamiętajmy przy tym, że szałwia działa antyoksydacyjnie i przeciwstarzeniowo.