Czeremcha to ani drzewo, ani krzew – jeśli za kryterium przyjmiemy wielkość rośliny. Zalicza się ją do obu tych kategorii, a jej owoce uchodzą za trujące. Ile w tym prawdy?
Gdzie występuje czeremcha?
Botanicy klasyfikują czeremchę jako drzewo lub duży krzew, należący do tej samej rodziny, co głóg, jeżyna, pigwowiec czy grusza. W Polsce występują dwie jej odmiany: pospolita (zwyczajna) i amerykańska. Ta pierwsza, jak sama nazwa wskazuje, jest nad Wisłą częściej spotykana. Najczęściej porasta wilgotne lasy łęgowe i olsy, brzegi rzek, jezior i strumieni. Występuje na terenie całej Europy, w Azji Mniejszej i zachodniej części Syberii. W naszym kraju wciąż pokutuje pogląd, że owoce czeremchy są silnie trujące. Ile w tym prawdy, a ile fałszu?
Czy owoce czeremchy są trujące?
Owoce czeremchy nie są bardziej trujące niż jabłka, wiśnie czy śliwki. Swoją niesławę zawdzięczają toksycznemu cyjanowodorowi zawartemu w pestkach. Wystarczy nie jeść pestek, by zażegnać ryzyko zatrucia. Miąższ nie zawiera żadnych toksycznych substancji, a nawet jeśli, to w śladowych ilościach. By pozbyć się ich całkowicie, wystarczy poddać owoce obróbce termicznej. Można też ze spokojnym sumieniem jeść je na surowo, oczywiście po umyciu. I z umiarem, ponieważ mogą działać przeczyszczająco w dużych ilościach.
2 odmiany czeremchy
Czeremcha ma więcej odmian, nie tylko zwyczajną i amerykańską. Jednak właśnie te odmiany spotyka się najczęściej – zarówno w Europie, jak i Azji Mniejszej. Czeremcha zwyczajna jest mniejsza niż amerykańska. Owocuje wcześniej, bo już wiosną, ta druga dopiero na jesieni, we wrześniu i październiku. Krzak czeremchy obsypany jest kwiatami o intensywnym zapachu. Można je zbierać i parzyć (nawet od razu po zerwaniu, choć niektórzy wolą je najpierw wysuszyć).
Jakim chorobom zapobiegają owoce czeremchy?
Owoce czeremchy, podobnie jak kwiaty, wydzielają silny aromat, a w smaku są słodkie i cierpkie. Do pewnego stopnia przypominają aronię. Robi się z nich soki, nalewki oraz konfitury. Mało kto zdaje sobie jednak sprawę, jak wiele cennych związków zawierają. Są bogatym źródłem witaminy C, potasu, karotenoidu, antocyjanu, flawonoidów, rutyny, błonnika, wapnia, fosforu oraz innych soli mineralnych, a także antyoksydantów (związków neutralizujących działanie wolnych rodników). Dzięki dużemu stężeniu substancji czynnych zapobiegają uszkodzeniom oraz przedwczesnej degeneracji komórek, chorobie niedokrwiennej serca, miażdżycy, udarom mózgu, cukrzycy, degeneracji siatkówki oka, powstawaniu nowotworów, a nawet chorobie Alzheimera.
Czeremcha: inne właściwości zdrowotne
- Ze względu na wysoką zawartość kwasu askorbinowego owoce czeremchy są doskonałym środkiem na wzmocnienie odporności. Właśnie dlatego dietetycy zalecają, by jesienią i zimą, gdy układ odpornościowy jest najbardziej narażony na infekcje, pić soki i nalewki z owoców czeremchy.
- Czeremcha znajduje zastosowanie w zwalczaniu stanów zapalnych. Regularne picie naparu z owoców lub kory łagodzi objawy chorób reumatycznych i gośćca.
- Jedzenie owoców z czeremchy okazuje się skuteczne w zwalczaniu kaszlu towarzyszącego infekcjom dróg oddechowych. To samo dotyczy picia naparów i nalewek.
- Owoce i kwiaty czeremchy wykazują działanie relaksacyjne, mogą więc być naturalnym środkiem uspokajającym dla osób cierpiących na stany lękowe, bezsenność i depresję.
- Czeremcha działa moczopędnie, ułatwia wydalanie toksyn z organizmu i zapobiega tworzeniu się kamieni nerkowych. Jest idealnym remedium na stany zapalne pęcherza moczowego.
- Jedzenie suszonych owoców jest dobre na biegunkę i zatrucia pokarmowe. Zawierają one duże ilości pektyny – substancji odpowiedzialnej za utrzymanie prawidłowej mikroflory jelit.
- Czeremcha ma właściwości detoksykacyjne. Regularne picie naparów i soków korzystnie wpływa na pracę wątroby, dlatego zaleca się je w szczególności osobom, które ze względów zdrowotnych muszą przyjmować duże ilości leków syntetycznych.