Zobaczyć kwitnącą cykorię podróżnik w przydrożnym rowie lub na nasypie kolejowym to za każdym razem zaskakujące przeżycie. Piękno jej jasnoniebieskich kwiatów wydaje się w tych miejscach wręcz niestosowne.
A jednak cykoria wybiera obrzeża, bezdroża, dzikie ścieżki i pustkowia, choć jest wyjątkowo dekoracyjna i może bez przeszkód ozdabiać najbardziej reprezentacyjne ogrody.
Pradawna roślina o wyjątkowych cechach
Cykoria podróżnik to wieloletnia bylina z rodziny astrowatych, rosnąca pospolicie niemalże na całym świecie. Jest znana i wykorzystywana na różne sposoby od czasów prehistorycznych. Rodzimy obszar jej występowania to część Europy, Afryka Północna i Azja, jednak dziś cykoria rośnie naturalnie i jest uprawiana praktycznie wszędzie poza Antarktydą. Być może właśnie temu zawdzięcza swój podróżniczy przydomek?
Roślina bywa też nazywana podróżnikiem błękitnym, cykorią polną, dziką cykorią lub podróżnikiem polnym. Kwitnie od maja do września. Jej wyjątkowo urokliwe jasnoniebieskie kwiaty wyrastają na charakterystycznych, wysokich i cienkich łodygach o zielonoszarej barwie.
Z cykorią wiąże się więcej ciekawostek i legend. Jedną z nich jest historia niewiasty o złamanym sercu, która przy cykorii płakała za swoim ukochanym. Błękit jej oczu odzwierciedlił się w hipnotyzującym kolorze języczkowatych kwiatów cykorii. Z kolei w wierzeniach ludowych cykoria to synonim obfitości i szczęścia. Posadzona w ogrodzie lub uprawiana w domu ma też odpędzać złe moce i chronić przed fatum.
Cykoria podróżnik – co zawiera?
W ziołolecznictwie cykoria podróżnik wykorzystywana jest w całości. W kwietniu zbiera się całe ziele, a jesienią lub wczesną wiosną gorzkie korzenie. Roślina ta to bogate źródło wielu substancji czynnych, które mają dodatni wpływ na funkcjonowanie ludzkiego organizmu. Zawiera cenne seskwiterpeny i kwasy fenolowe, w tym kwas cykoriowy.
Poza tym dostarcza fitosteroli, soli mineralnych, witaminy C i witamin z grupy B (w tym kwasu foliowego), białka, magnezu i potasu. Ważną rolę w jej składzie odgrywają hydroksykumaryny, zwłaszcza cychoryna i eskulina. Roślina zawiera też kwas walerianowy. Obfituje poza tym w słodką inulinę, będącą rodzajem prebiotycznego błonnika. Inulina znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym, m.in. jako substancja lekko słodząca i zagęszczająca.
Po rozpuszczeniu w wodzie ma przyjemny smak i kremową konsystencję. Wiedzą o tym wszyscy miłośnicy kawy zbożowej wytwarzanej na bazie cykorii sałatowej i siewnej. Popularną zbożówkę otrzymuje się z wysuszonego i sproszkowanego korzenia cykorii tych odmian.
Cykoria podróżnik – właściwości terapeutyczne
Podróżnik jest prastarym gatunkiem, od dawien dawna używanym zarówno w medycynie ludowej, jak i w kulinariach. Tradycyjnie wchodził w skład gorzkich ziół, które dodawano do potraw spożywanych podczas żydowskiej Paschy. Zaś już w epoce średniowiecza podejrzewano, że cykoria ma skuteczne działanie antynowotworowe, co potwierdziły współczesne badania naukowe.
Na co dzień jednak cykorię stosuje się głównie przy problemach z trawieniem, ma ona bowiem działanie stymulujące procesy trawienne, wspomaga wydzielanie żółci, wzmaga apetyt, przyspiesza przemianę materii, likwiduje wzdęcia i odbijanie się, ma zastosowanie w terapii przewlekłych schorzeń wątroby, a także w leczeniu stanów zapalnych pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych.
Działa moczopędnie, skutecznie oczyszcza organizm z toksyn. Jest bardzo pomocna w stanach osłabienia i wyniszczenia organizmu, a zawarta w niej inulina działa jak prebiotyk, dzięki czemu ma korzystny wpływ na florę bakteryjną jelit i proces odbudowy odporności. Cykorię warto spożywać podczas odchudzania i w walce ze zbyt wysokim cholesterolem czy alarmującym poziomem cukru we krwi.
Związki obecne w zielu i korzeniach mają ponadto działanie uspokajające i kojące, przez co mogą być przydatne w leczeniu i przeciwdziałaniu bezsenności. Napar z płatków cykorii podróżnika można stosować jak tonik do przemywania skóry problemowej, dotkniętej wypryskami, liszajami i wysypkami.
Cykoria w kuchni?
Młode listki cykorii podróżnika można zrywać i dodawać do wiosennych kompozycji sałatkowych, nie mamy tu jednak na myśli dostępnych w sklepach i na straganach biało-żółtych główek o goryczkowym smaku.
To, dla odmiany, cykoria endywia – warzywo zaliczane do sałat, jednak w porównaniu do zwykłej sałaty o wiele zdrowsze i bogatsze w substancje odżywcze. Cykoria endywia ma słodko-gorzki, wyrazisty smak, który zawdzięcza zawartych w niej goryczom, a także wspomnianej już inulinie.