Ta wyjątkowa i urocza roślina o pomarańczowo-żółtych kwiatach jest byliną z rodziny astrowatych. Ogrodnicy bardzo cenią ją ze względów ozdobnych. Jej koszyczki kwiatostanowe wznoszą się na wysokich łodygach, wabiąc owady.
Kwiaty utrzymują się dosyć długo, dlatego arnikę warto uprawiać właśnie w celach dekoracyjnych. Zielarze wiedzą jednak, że nie tylko te walory arniki się liczą.
Arnika górska – gdzie występuje i jak ją pozyskać?
Arnika kwitnie w czerwcu i w lipcu. Wtedy też zbiera się jej kwiaty i liście. Kłącze natomiast pozyskujemy jesienią, na przełomie września i października. W Polsce mamy tylko jedną odmianę arniki, która w dodatku występuje coraz rzadziej, dlatego roślina ta jest u nas pod ochroną. Możemy ją jednakże spotkać w wielu miejscach o wysokich walorach krajobrazowych.
Arnika może rozwinąć się na różnych wysokościach geograficznych, lecz najbardziej lubi wyższe partie górskie. Odwiedzając w wakacje Sudety, Góry Świętokrzyskie, Bieszczady Zachodnie, Wyżynę Małopolską, Babią Górę, a także Pojezierze Mazurskie i Dolny Śląsk natkniemy się właśnie na kwitnącą arnikę.
Ponadto arnika górska występuje na terenie całej Europy oraz w górach Ameryki Północnej. Choć nie możemy zbierać jej tak jak mniszka lekarskiego czy pokrzywy, a następnie przerabiać na domowe remedia, warto zaopatrywać się w takowe w drogeriach i sklepach zielarskich.
Arnikę możemy oczywiście uprawiać we własnym ogrodzie. Najlepiej rozwija się na skalniakach, gdzie ma dostęp do przepuszczalnego podłoża. Poza tym roślina ma niewielkie wymagania. Najbardziej potrzebuje nasłonecznionego stanowiska.
Właściwości lecznicze i kosmetyczne arniki górskiej
Preparaty z arniką kupimy zarówno u zielarzy, jak i w aptekach czy drogeriach. Jej wyciągi są stosowane przede wszystkim w produktach do użytku zewnętrznego, takich jak maści, żele i kremy, ponieważ mają wyjątkowo korzystne oddziaływanie na skórę. Jakie konkretnie?
Zawarte w arnice substancje czynne odpowiadają za jej właściwości przeciwzapalne i aseptyczne. Arnika przyspiesza regenerację i odbudowę skóry, zmiękcza naskórek oraz poprawia jego koloryt. Zarówno medycyna jak i kosmetyka cenią także wpływ arniki na obrzękniętą skórę. Dlatego preparaty z jej zawartością stosuje się na opuchlizny i obrzęki.
Możemy wybrać krem do stóp z arniką, jeśli naszą zmorą są opuchnięte i zmęczone stopy. Żel pod oczy z dodatkiem tej rośliny pomoże nam z kolei zniwelować cienie i złagodzić obrzęk powiek.
Arnika jest wyjątkowo skuteczna w przypadku leczenia stłuczeń, sińców, wybroczyn, żylaków oraz krwiaków. Stosuje się ją, by wspomóc i przyspieszyć gojenie skóry po ranach i kontuzjach.
Maści i żele arnikowe znajdują zastosowanie również w leczeniu bólu reumatycznego oraz przy zmęczonych, nadwyrężonych mięśniach. Pod tym względem docenią ją nie tylko rekonwalescenci, ale i sportowcy.
Arnikę wykorzystamy ponadto w leczeniu stanów zapalnych jamy ustnej i dziąseł oraz w przypadku poparzeń słonecznych czy ukąszeń owadów – arnika zmniejsza uciążliwość swędzenia i szybciej goi skórę.
W kosmetyce preparaty z arniką takie jak kremy, żele, maceraty i hydrolaty stosowane są w pielęgnacji skóry zmęczonej, o zaburzonym kolorycie, obrzękniętej, zaczerwienionej i trądzikowej. Najchętniej sięgają po nie osoby z cerą naczynkową. Substancje czynne z arniki pomogą obkurczyć rozszerzone naczynka i zmniejszyć podrażnienia delikatnej skóry.
Skład arniki górskiej
Arnika zawiera szereg substancji aktywnych, decydujących o jej drogocennych walorach. Szczególnie obfituje we flawonoidy, kwasy fenolowe, kumaryny, triterpeny, irydoidy, alkaloidy oraz olejki eteryczne, w tym tymol o właściwościach antybakteryjnych i przeciwwirusowych.
Co szczególnie istotne, arnika zawiera też helenalinę i inne laktony seskwiterpenowe o silnym działaniu przeciwzapalnym. Nie bez znaczenia jest też bogata zawartość karotenoidów, dzięki którym stosowanie preparatów z arniką nadaje skórze korzystniejszy kolory.
Kiedy nie stosować arniki?
Stosowana wewnętrznie arnika ma działanie przeciwgorączkowe i przeciwkrwotoczne, wspiera także odporność organizmu oraz pomaga uporać się z zaburzeniami krążenia krwi i problemów sercowo-naczyniowych.
Pamiętajmy jednak, że należy ją stosować ostrożnie i w niewielkich ilościach, gdyż ma właściwości trujące. Arniki nie powinny spożywać kobiety w ciąży i karmiące piersią, a także dzieci poniżej 12. roku życia.
Niektórzy specjaliści doradzają wręcz wykorzystywać roślinę wyłącznie w dolegliwościach zewnętrznych. Pamiętajmy jednak, że preparatów z arniką nie stosujemy na otwarte rany i przy uszkodzeniach błony śluzowej.